فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 11، شماره 3، پاییز 97 ، شماره پی در پی 41

حافظ و نجیب الدین جرباذقانی (گلپایگانی)

صفحه (81 - 100)
مریم حقی(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : تابستان 96
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : پاییز 96

چکیده
ملک الشعرا نجیب الدین جرباذقانی (گلپایگانی) از شاعران بزرگ ولی گمنام اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری است که دیوانی در حدود دوهزار بیت از او باقی مانده است. هر چند از احوال او اطلاع زیادی در دسترس نیست اما اغلب تذکره نویسان او را از شاعران معروف عصر خود دانسته اند و شعرش را به زیبایی و روانی ستوده اند. بسیاری از لغات، ترکیبات، تعابیر و مضامینی که در شعر نجیب الدین به کار رفته اند عیناً یا با اندکی اختلاف در شعر حافظ وارد شده اند. با وجود شباهتهای فراوان لفظی و معنایی که میان دیوان حافظ و دیوان نجیب الدین جرباذقانی وجود دارد تا کنون کسی به تحقیق درباره وجوه مختلف تشابه میان این دو اثر نپرداخته است. هدف از نگارش این مقاله بررسی جنبه های گوناگون شباهتهای لفظی و محتوایی میان شعر این دو شاعر از قبیل تشابه مضمون ابیات، تشابه یک مصراع، تشابه بخشی از یک مصراع، تشابه ترکیبات و همسانی وزن و قافیه است.

کلمات کلیدی
شعر فارسی , ادبیات تطبیقی , حافظ , دیوان حافظ , نجیب الدینجرباذقانی

• ديوان اشعار، جرفادقانی (گلپایگانی)، نجیب¬الدین (1371) به کوشش احمد کرمی، : ما (1389) تصحیح محمود مدبری، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
• ديوان اشعار، حافظ، شمس¬الدین محمد (1377) به تصحيح علامه قزويني و قاسم غني، به كوشش عبدالكريم جربزه¬دار، چاپ ششم، تهران: اساطير.
• حافظ¬نامه، خرمشاهي، بهاءالدین (1373) 2 جلد، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
• لغتنامه، دهخدا، علي اكبر (1341) زير نظر دكتر محمد معين، تهران: انتشارات سازمان لغت¬نامه دهخدا.
• گلگشت، رياحي، محمد امين (1368) تهران: انتشارات علمي.
• تاريخ ادبيات ايران، صفا، ذبيح¬الله (1353) ج 3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• نجيب¬الدين جرباذقاني قصيده¬سراي قرن هفتم، مدبري، محمود (1380) فرهنگ اصفهان، شماره 21، پاييز 1380، صص 80-87
• تذكره شعراي گلپايگان، مذهبي، محمدتقي (1380) قم: سلمان فارسي.
• تاريخ نظم و نثر در ايران، نفيسي، سعيد (1363) (2 جلد)، چاپ دوم، تهران: كتابفروشي فروغي.
• حافظ¬شناسي، نياز كرماني، سعيد (1368) جلد پنجم، چاپ سوم، تهران: پاژنگ.
• تذکره ریاض¬الشعرا، واله داغستانی، علیقلی بن محمدعلی (1384) مقدمه تصحیح و تحقیق محسن ناجی نصرآبادي، تهران، اساطیر.
• نسخه¬هايي تازه يافته از شاعري گمنام (نجيب جرفادقاني)، يلمه¬ها، احمدرضا (1390) آينه ميراث، دوره جديد، سال نهم، شماره اول، بهار و تابستان 1390، (پياپي48)، صص 219-232.